In 'De verwarring van Pigafetta' maakt Bureau Merkwaardig een reis langs uiteenlopende zaken die te maken hebben met de internationale datumgrens. De imaginaire lijn die twee opeenvolgende kalenderdagen van elkaar scheidt. Ten westen van de grens heeft men de dag al geleefd, ten oosten kan men hem nog plukken.De verwarring van Antonio Pigafetta. Hierin wordt het gehele spectrum van Bureau Merkwaardig inzichtelijk. Van denk- tot werkwijze, van oorspronkelijkheid tot vakkundigheid. Dit onderzoeksproject zal resulteren in een serie interviews, kunstwerk (boek & expositie) en een podcast.

Wanneer je rondom de aarde reist, ontkom je er niet aan: uiteindelijk verlies je een hele dag óf je wint er een. Dit vreemde fenomeen werd voor het eerst aan den lijve ondervonden toen de leden van de expeditie van Fernão de Magelhães na de eerste reis rondom de wereld terugkeerden in Spanje (1522). In het scheepslogboek dat werd bijgehouden door Antonio Pigafetta, bleek het bij aankomst een dag eerder te zijn dan op het vaste land: er was een dag verdwenen.

Bureau Merkwaardig besluit de datumgrens te onderzoeken en stuit daarbij op een probleem: er is geen internationale overeenkomst of wet die bepaalt waar deze lijn precies ligt. Dit gegeven vormt het startpunt van een avontuurlijke zoektocht. Bureau Merkwaardig reist af naar Antwerpen om aldaar de eerste globe te bezichtigen waar de datumgrens op genoteerd staat. Men spreekt cartografen, natuurkundigen, schrijvers, filosofen, wiskundigen, historici en zeelieden over de datumgrens bezien vanuit hun vakgebied. Maar ook de steden Parijs, Rome, Luxor en Greenwich worden bezocht, plekken waar de nulmeridiaan gelopen heeft, waar de dag ooit begon. Zo passeren eeuwen geschiedenis de revue en komt een imaginaire lijn tot leven die een grotere rol speelt in het mechaniek van de wereld dan waar een ieder dagelijks bij stilstaat.

De verwarring van Pigafetta is een intrigerend verslag van een avontuurlijke reis op weg naar een bestemming die niet bestaat.

© Afbeelding Guy Billout

Wij vinden het als kunstenaar van groot belang om toegepast werk te maken. Een goed voorbeeld van het behouden van autonomie in een toegepast werk in opdracht, is de opdracht die wij kregen van Uitgeverij Ambo|Anthos: de vormgeving van het boek Via Roma van Willemijn van Dijk. Er waren uiteraard financiële en technische beperkingen, maar inhoudelijk en vormtechnisch konden wij onze artistiek inhoudelijke werkwijze inzetten. Via Roma vertelt op een originele manier over de geschiedenis van Rome in 50 straten van het prille begin tot nu. Dat gegeven hebben we aangegrepen en ons ontwerp leidde tot een prijswinnend boek (Best Verzorgde Boeken 2015) dat de hele wereld over heeft gereisd. De vakjury sprak als volgt:

Dit is een eigenzinnig en te koesteren ding, om meer dan één reden. Een grote uitgeverij – Ambo|Anthos – schept er zichtbaar veel plezier in om een chique boek te maken in een formaat dat je toch zomaar in je tas kan stoppen. Voor onderweg, in de hotelkamer of in de Airbnb. Via Roma vertelt op een originele manier over de geschiedenis van Rome in 50 straten en vormt een leidraad voor de geschiedenis en het werelderfgoed van de Italiaanse hoofdstad. Het boek is chique qua bladspiegel en lettertype, zeker ook met de brokkelige gezeefdrukte linnen omslag, de oranje schutbladen, het felblauwe leeslint en dito kapitaalbandjes. Alles harmonieert geheel vanzelfsprekend in deze compositie van Bureau Merkwaardig. Er wordt gejongleerd met contrasten, maar het resultaat is zowel hedendaags als klassiek van snit: il faut le faire. Let ook even op de achterzijde van het omslag met de discrete blindpreeg en ingelegde sticker.
Als een palimpsest worden de vijftig straten in Via Roma grafisch over elkaar heen gelegd, laag voor laag kun je hun geschiedenis als het ware 'afpellen'. Tegelijk wordt er veel aan de verbeelding overgelaten door het aangehouden minimalisme in de 'kaarten'. Toch bieden ze duidelijk houvast, je voelt je een spoorzoeker. "Ik weet duidelijk waar ik ben in die stad", zo sprak een jurylid. De overzichtskaarten achterin als functionele annex doen lichtjes afbreuk aan het concept, omdat ze uit een mindere kwaliteit kaarten zijn geplukt. Dat wordt wel weer goedgemaakt door de oranje kleur van het loden nummertje en de betiteling van elk hoofdstuk. Een boek dat respect afdwingt en zuivere stielkennis verraadt.

The Ferris Wheel is een platform voor kunstenaars, schrijvers, musici, dichters, acteurs, schilders, dansers en denkers. The Ferris Wheel handelt in ontmoetingen tussen mensen. Deelnemers worden door The Ferris Wheel uitgenodigd op basis van nieuwsgierigheid, interesse of bewondering en blinken allen uit in hun vakgebied en vervolgens gekoppeld. De koppels worden niet samengesteld op basis van hun professie of voor de hand liggende combinaties, juist niet. Vervolgens stappen de koppels The Ferris Wheel in, wat in de praktijk betekent dat ze elkaar in levenden lijve ontmoeten en een gesprek aangaan. In de vroegere GVB koffieruimte voor de veerpontschippers vinden de ontmoetingen plaats. De ruimte bevindt zich aan de Distelweg in Amsterdam Noord, daar waar de pont aanlegt. In deze betonnen bunker, verzonken in de kade, bevindt zich een keukentje en een kamer met prachtig uitzicht over het IJ. De ontmoeting duurt 50 minuten. Er is koffie, bier en wijn beschikbaar. Op tafel liggen citaten uit de voorgesprekken op basis waarvan wij de twee deelnemers aan elkaar hebben gekoppeld. De deelnemers weten van te voren met wie ze The Ferris Wheel in gaan, maar ze hebben elkaar nog niet gesproken. Het gesprek dat dan plaatsvindt wordt opgenomen en is later als podcast te beluisteren via de website van The Ferris Wheel.

Afgelopen jaar (2017) volgde Daphne de Vries de opleiding Expert class Type design aan het Plantin Instituut voor Typografie te Antwerpen en werkte aan een revival van een 16e-eeuwse letter, werktitel La Frisonne.
Haar ambitie binnen deze opleiding was om het gehele proces van het letterontwerpen te doorlopen. Van historisch onderzoek, tot schetsen met de hand, van het tekenen op papier en later op de computer, tot de uiteindelijke fontproductie die leidt tot een technisch correct en voor de grafisch ontwerper bruikbaar lettertype.
Voor dit project koos Daphne ervoor een revival te maken van de Philosophie Romaine of Small Pica (ca. 1578) van de stempelsnijder Hendrik van den Keere (ca. 1540 - 1580). In het Museum Plantin Moretus bevinden zich zowel matrijzen, stempels als drukwerk van deze letter, een goede basis voor een revival. Plantin zelf gebruikte gedurende zijn carrière verschillende varianten van dit formaat (ca. 9pt.), maar vanaf 1580 deze Van den Keere. Ze heeft zich voornamelijk op de stempels en matrijzen gebaseerd, waardoor mijn revival lichter is dan het originele drukwerk (geen kraalrand). Ook zijn de kapitalen enigszins aangepast naar hedendaagse proporties (minder vet). Het plan is om ook een bold en een italic font te ontwikkelen. De werktitel is: Philosophie de la Frisonne, kortweg, La Frisonne.
Het resultaat was te bezichtigen in de groepstentoonstelling 'In de Sporen van Plantin' vanaf 1 oktober tot 26 november 2017 in Museum Plantin-Moretus. De komende tijd zal er verder worden gewerkt aan La Frisonne opdat het lettertype bruikbaar wordt voor ontwerpers en andere geïnteresseerden.

Bureau Merkwaardig initieerde en ontwikkelde deze ode aan de modernistische Vlaamse dichter Paul van Ostaijen die met zijn ritmische poëzie een belangrijke positie inneemt in de literatuur. We zochten een team bijeen van musici, typografen, acteurs en beeldend kunstenaars.
Met de Cubaanse pianist Ramón Valle, Vlaamse acteur/regisseur Wim Meuwissen, beeldend kunstenaar Martijn Grootendorst, zanger Felix Strategier en van onze zijde live typografie en beeldprojecties creeerden we een zeer bijzondere ode aan Paul van Ostaijen.

"Geweldig inspirerend. Poëzie, muziek en grafisch ritme. Dit zou Van Ostaijen zeker ook fijn hebben gevonden." - Nelleke Noordervliet

We bemoeien ons altijd enorm met de inhoud van opdrachten, want als er iets niet klopt, kunnen wij met geen mogelijkheid verder. Gewoon iets moois maken, zonder inhoud, kunnen wij niet. Dat maakt ons een eigenwijze, maar ook een doortastende en inhoudelijk sterke partner. Deze voorstelling heette toen wij de opdracht kregen om de publiciteitscampagne te ontwikkelen en vorm te geven: Land van Genade en Verdriet. Wij vonden dat de voorliefde van de makers voor de Afrikaanse taal en hun engagement met de politieke situatie in het heden en verleden van Zuid-Afrika daar niet goed uit sprak. We hebben de opdrachtgever toen voorgesteld en overtuigd om de titel te veranderen naar Sal Ek Altyd Wit Wees, ook naar een gedicht van Antjie Krog. Afrikaans, maar ook zeer begrijpelijk voor een Nederlandstalige en tegelijkertijd een oproep om na te denken over je eigen standpunt in het actuele discours over racisme en white privilege.
Het was vervolgens inhoudelijk een mooie stap om als campagnebeeld de 'Ravensburger-schilderen-op-nummer-beeldtaal' in te zetten. Op de voorstellingslocaties werden bij de ansichtkaarten kleurpotloden geleverd, opdat iedereen zelf kon bepalen of hij/zij altijd wit sal wees. De ingeleverde ansichtkaarten dongen mee naar de hoofdprijs: de winnende tekening werd het beeldontwerp van de cd die is uitgegeven.

Reizende tentoonstelling 2016 / 2017
De selectie Nederlandse en Vlaamse Best Verzorgde Boeken 2015 is tentoongesteld op de Shanghai Book Fair, op het Russische Boek Festival Zhar-Kniga, tijdens de Beijing Design Week, op de Buchmesse Frankfurt, tijdens de Dutch Design Week Eindhoven, in Qinko Gallery Qingdao en in het Meermanno Museum in Den Haag.
--
Het In de sporen van Plantin - Museum Platin-Moretus - Antwerpen 30.09.2017 - 26.11.2017
Daphne de Vries volgde de Expert class Type design aan het Plantin Instituut voor Typografie te Antwerpen en onderzocht onder leiding van Frank E. Blokland de 'geheimen' van de actuele typografische representaties van het Latijns schrift en de onderliggende harmonische, proportionele en ritmische structuren van letters. Dat leidde tot de creatie van een digitaal letterontwerp, een revival van historisch materiaal. Het resultaat werd geëxposeerd in het Museum Plantin-Moretus.
--
Fata Morgana - Salon2060 - Antwerpen 02.10.2011 t/m 29.10.2011
Anouk de l'Ecluse werd door SALON2060 gevraagd om een nieuw kunstwerk te maken. Fata Morgana is een studie naar hoe een beeld dat uit een groot aantal losse elementen bestaat vanuit verschillende perspectieven kan worden waargenomen: letterlijk, maar ook door de context en individuele ervaring van de kijker. De vitrinegalerie bood de mogelijkheid om dit in een installatievorm te onderzoeken. De voorbijganger ziet het beeld in en uit elkaar schuiven.
--
Inside/Outside - Galerie Catapult - Antwerpen 23.11.2016 t/m 27.01.2017 Daphne de Vries volgde de Expert class Book design aan het Plantin Instituut voor Typografie te Antwerpen om zich te spe­ci­a­li­se­ren in de vorm­ge­ving en typo­gra­fi­sche vorm­ge­ving van boeken, onder leiding van de boektypograaf Antoon De Vylder en Paul Verrept (boektypograaf, ontwerper en illustrator). Het eindresultaat van deze Expert Class (Kijkverdriet van Bart Meuleman en een boek over het leven en werk van Paul De Vylder), is te zien tijdens de expositie Inside/Outside in galerie Catapult te Antwerpen.

Een van de eerste projecten die Bureau Merkwaardig als duo heeft aangepakt is het fenomeen boektrailers, tevens het afstudeerwerk van Anouk de l'Ecluse (2007). Boekpromotie bestond tot dan toe uit een standaardpakket: aandacht proberen te genereren in de media d.m.v. het versturen van een persbericht, het geven van interviews, het plaatsen van advertenties in de krant, versturen van leesexemplaren en affiches ophangen in de boekwinkel. Wij vroegen ons op zeker moment af of dat niet anders kon met de huidige technische mogelijkheden. Facebook en Twitter waren nog niet ingeburgerd, maar we voorzagen wel al een bredere inzetbaarheid van video dan enkel als reclame op tv. Er waren enkelingen die zich er ook aan waagden, maar die pogingen kwamen vaak niet verder dan een bewegende aankondiging van het boek, een soort geanimeerd affiche; wij probeerden de kern van het boek te vangen en dat te visualiseren. Bedoeld als teaser om geprikkeld te worden en zodoende aan te zetten tot het lezen van het boek. Zo hebben we een aantal van deze teasers/boektrailers gemaakt voor vooruitstrevende uitgeverijen, maar het was moeilijk om ze ervan te overtuigen dat deze vorm van content in de toekomst van groot belang zou worden. Er was dan ook vaak geen ruimte binnen het publiciteitsbudget om verder uit te pakken dan het hierboven beschreven standaardpakket. Wij waren wel op de juiste plek, maar een decennium te vroeg.
Sinds 2007 is er helaas nog niet veel veranderd en zetten de meeste uitgeverijen ook nu nog de verregaande mogelijkheden van deze tijd niet optimaal in en zien ze boektrailers niet als een volwaardige marketinguiting. Maar als zo'n opdracht voorbijkomt, grijpen we die met beide handen aan. De kern van een boek vangen en die visualiseren blijft onze kracht.

Anouk de l'Ecluse is een beeldenmaker die zoekt naar de grenzen van
(fotografisch)beeld. Vorm en esthetiek spelen een belangrijke rol in mijn beelden en gaan hand in hand met het stellen van vragen, een verkenningstocht naar onze manier van kijken en welke betekenissen ze krijgen in verschillende contexten. Deze elementen komen samen waar een nieuw op zichzelf staand verhaal ontstaat. Mijn werkwijze is interdisciplinair waar fotografie, film en grafisch ontwerp een grote rol spelen. Dit heeft geleid tot kunst aan de muur, installaties, illustratie's bij tekst, korte documentaires, decors, boektrailers en vele samenwerkingen.
Van november 2017 tot april 2018 krijgt Anouk persoonlijke begeleiding van Morad Bouchakour bij het aanscherpen van haar fotografisch project en portfolio. Ze wordt uitgedaagd om kritisch te kijken naar haar verhaal en onderscheidend vermogen als fotograaf en naar de manier waarop ze dat zichtbaar maakt.

De basis van de projecten die Bureau Merkwaardig initieert, behelst altijd de overkoepelende vraag: Wat is de kern van het gegeven en hoe kunnen we deze het beste visualiseren? We gaan niet uit van wat we zelf 'mooi' vinden of wat de logische weg is, maar we pellen een onderwerp laag voor laag af, ontleden het net zolang tot enkel de kern overblijft. Van daaruit zoeken we vervolgens naar de ideale uitingsvorm voor dit specifieke onderwerp en die is zodoende altijd anders. Het handschrift van Bureau Merkwaardig is door deze manier van werken dan ook niet direct zichtbaar in het uiteindelijke resultaat, maar ligt verborgen in de samensmelting van inhoud en vorm. Naast deze inhoudelijke benadering heeft Bureau Merkwaardig door opleiding, ervaring en verdieping een zeer scherp oog ontwikkeld voor beeldgebruik, kleurgebruik en typografie. Zodoende is het uiteindelijke product zowel qua vorm als inhoud altijd herkenbaar als zijnde een merkwaardig werk.